عملیات مسلحانۀ بازیگران غیردولتی علیه کشورها:تشکیک در قواعد حاکم بر توسل به زور

جامعۀ بین‌المللی در دهه‌های اخیر با وضعیت‌هایی روبه‌رو شده است که به‌موجب آن، دولت‌ها دست به اقدامات نظامی مستقیم علیه بازیگران غیردولتی مستقر در سرزمین کشور ثالث می‌زنند و این مسئله اغلب بر حاکمیت کشورهای مستقل تأثیر می‌گذارد و باعث طرح سؤالات حقوقی در مورد مشروعیت این اقدامات می‌شود. منشأ تهدیدات علیه صلح و امنیت بین‌المللی در گذشته، محدود به اختلافات و منازعات بین کشورها بود اما امروزه گسترۀ این تهدیدات به درون مرزهای ملی منتقل شده است به‌طوری‌که بازیگران غیردولتی، طرح‌ریزی چنین اقداماتی را بر عهده دارند. در پاسخ به این تهدیدات، دول قربانی، به حق دفاع مشروع در برابر عملیات‌های مسلحانۀ گروه‌های مخالف (بازیگران غیردولتی) استناد می‌کنند. رویۀ دولت‌ها نوعاً مخالف برداشت‌های دیوان بین‌المللی دادگستری است. در میان دکترین نیز اتفاقِ‌نظر مشاهده نمی‌گردد. در این نوشتار از یک طرف به واکاوی مشروعیت این حق و از طرفی دیگر، حقوق و تکالیف دولت‌های میزبان این بازیگران پرداخته می‌شود تا تحولات اخیر در پرتو قواعد استقرار‌یافته به‌نحو روشنی تبیین گردد.